طرح جدید زاها حدید برای ساخت مرکزی در کامبوج

زاها حدید معمار برجسته، اخیراً از طرح جدید خود برای سازه‌ای که قرار است در شهر پنوم پن در کشور کامبوج ساخته شود، رونمایی کرده است. این بنا از سویی هم فرهنگ غنی این کشور را معرفی نموده و از طرف دیگر باز تعریفی از سبک طراحی سنتی این کشور و حرکت آن به سمت معماری مدرن امروزی، ارائه خواهد داد. این سازه‌ی جالب توجه که انستیتو "Sleuk Mith" نام دارد، قرار است در پایتخت کامبوج ساخته شده و بازتاب دهنده‌ی گوشه‌ای نه چندان خوشایند از تاریخ این کشور باشد، اما در عین حال انعکاسی از آینده درخشان‌تری که پیش روی مردمان این دیار است، نیز خواهد بود.

زاها حدید معماری است که بیشتر به دلیل ارائه سازه‌هایی زنده و با روح که از مواد مدرنی همچون بتون ساخته شده‌اند، شناخته شده، اما این طراح این بار در چرخشی کاملاً متفاوت چوب را در ساخت سازه‌ی خود مد نظر قرار داده است.

به محض تکمیل ساخت آن، این سازه به مقری جدید برای سازمان اسناد غیر دولتی این کشور تبدیل خواهد شد که در سال 1995 تأسیس شده و وظیفه‌ی حفظ و سیانت از مستندات و مدارک مربوط به جنایات ضد بشری رژیم خمرهای سرخ در این کشور را بر عهده دارد.

این انستیتو دارای پارکی برای یادبود عمومی و به وسعت 68 هزار متر مربع خواهد بود. این پارک خود  زمین‌های متعدد ورزشی، باغ گیاه‌شناسی و سبزیجات، باغ‌های میوه و حجاری‌ها و پیکره‌هایی با سبک کامبوجی را در بر خواهد گرفت. این مرکز همچنین دارای یک موزه، کتابخانه، مدرسه، مرکز رسانه‌‍‌ای، سالن گردهمایی، یک مرکز تحقیقاتی و همچنین آرشیو بزرگ و کاملی است که در برگیرنده‌‌ی مدارک مرتبط با نسل‌کشی‌های صورت گرفته در آسیای جنوب شرقی است.

طراحی این سازه اندکی با روش آشنا و سبک معماری خاص حدید فاصله دارد. شکل کلی بنا از 5 برج ساخته شده که از نظر ظاهری به برج‌های "یادبود تاج گذاری" (Coronation Towers)، که توسط همین معمار در استرالیا ساخته خواهند شد، شباهت دارد. این برج‌ها بین ۳  تا ۸ طبقه ارتفاع داشته و برای پرهیز خطر سیل، روی سکوهایی ساخته خواهند شد. به دلیل همین نگرانی پیرامون جاری شدن سیل در این منطقه، فضای سبز این سازه با اندکی شیب و دورتر احداث خواهد شد. همچنین امید می‌رود با این شیب اعمال شده، باران‌های موسمی به سمت حوضچه‌های نگهداری هدایت شده و از آب گرفتگی سازه تا حد امکان جلوگیری شود.

برج یادبود تاجگذاری (Geace On Coronation)

ورودی ساختمان از میان گذرگاهی که بین استخرهای ذخیره‌ی باران قرار گرفته، عبور می‌کند. در نگاه اول به نظر می‌رسد برج‌ها از هم و از سازه مجزا هستند، اما در واقع در طبقات فوقانی و از طریق یک سری گذرگاه و راهرو به هم اتصال می‌یابند، این کار در جهت دسترسی آسان‌تر به دپارتمان‌های مختلف از درون بنا صورت گرفته است.

سطوح پایینی بنا که از وسعت کمتری برخورداند به واسطه شکل مخروطی سازه، از سایه بانی طبیعی بهره خواهند برد، زوایا، فرم پنجره‌ها و سایه‌بان‌های تعبیه شده نیز، کارمندان بخش فوقانی را از تابش آزار دهنده‌ی خورشید در امان نگاه می‌دارد.

این مرکز نیز همانند دیگر سازه‌های مدرن امروزی از نظر مصرف و تولید انرژی بهینه شده است. در پشت بام آن تعدادی سلول‌ های خورشیدی تولید کننده‌‌ی برق نصب شده و همچنین دارای سیستم گرمایشی خورشیدی برای گرم کردن آب می‌باشد. این انستیتو، همچنین دارای مبادله کننده‌های انرژی، سیستم جلوگیری از اتلاف آب و نیز سیستم باز تولید و احیای آب از هوا است، آب تولیدی  برای استفاده‌های بعدی ذخیره خواهد شد.

ساخت سازه‌ای چوبی با این وسعت، قطعاً فواید خاص خود را دارد، اما در عین حال چالش‌های متعددی را نیز پیش  روی گروه سازنده‌ی طرح خواهد گذاشت. از سویی تأمین این میزان چوب برای ساخت این بنا از نظر زیست محیطی ناخوشایند است، از سوی دیگر این بنای چوبی باید در مقابل تغییرات جوی و رطوبت بالای هوا استقامت داشته باشد. به اینها اضافه کنید خطر نفوذ موریانه و آتش سوزی را، عواملی که در مجموع تمامی آنها نیازمند رسیدگی و بررسی دقیق‌تر شرایط احداث این بنا هستند.

اگرچه در نگاه اول به نظر می‌رسد  این اولین تجربه‌ی حدید در ساخت سازه‌ای با این وسعت و آن هم از چوب باشد، اما واقعیت این است  این معمار تجربیات متعددی از کار با چوب دارد. فضای داخلی مرکز حیدر علی اِف در باکو از چوب بلوط ساخته شده و سقف مرکز آبی لندن نیز مزین به چوب درخت زبان گنجشک است، بناهایی که هر دو هم برای شهر محل قرار گیری و هم برای معمارشان افتخار آفریدند.

فضای داخلی مرکز حیدر علی اِف در آذربایجان

مرکز  آبی لندن

سرمایه گذار این پروژه گروه مدافعان حقوق بشر "Youk Chhang" بوده و عملیات ساخت آن، سال آینده آغاز خواهد شد.