ام دی اف MDF چیست؟

 Medium Density Fiber Board بطور مختصر MDF نوعی چوب مصنوعی (مهندسی) تولید شده از ذرات چوب خورد شده می باشد که با استفاده از چسب ، واکس یا رزین بصورت ورق تحت فشار و حرارت تولید شده است، MDF بر خلاف نئوپان و فیبر و چندلایی از ذرات الیاف چوب تولید می گردد در حالیکه نئوپان و فیبر و چند لائی از رشته های چوب و چسب تحت فشار و حرارت تولید می گردد.
MDF بعنوان یکی از پر مصرف ترین مصالح ساختمانی کاربرد داشته و بمراتب محکمتر و سبک تر از چوبهای رشته ایست تولید انبوه و صنعتی MDF از سال های 1980 آغاز و به سرعت در صنعت ساختمان و درودگری مورد استقبال فراوان قرار گرفته است.
وزن مخصوص MDF بصورت معمول بین 700 تا 850 کیلوگرم بر متر مکعب است ، اما می تواند کمتر از 600 kg/m3 یا سنگین تر از 1200 kg/m3 نیز تولید گردد (LDF) و (HDF).

مقایسه MDF با چوب طبیعی
MDF در مقایسه با چوب طبیعی ساختار یکنواخت بهتری داشته و فاقد گره و رگه می باشد . اما از نظر کاربرد مثل چوب طبیعی و چوب های مصنوعی رشته ای (فیبر ، نئوپان و ...) قابل سوراخکاری ، پرداخت ، برش ، چسب کاری ، رنگ پذیری و پیچ و میخ شدن و روکش شدن است. لذا مثل چوب طبیعی می تواند کاربرد مشابه ای در درودگری داشته باشد اما نمی تواند پیچ و میخ را بخوبی چوب طبیعی نگهدارد ، بهترین اتصال برای MDF پیچ و مهره های T-NOTS و پیچ های خودکار و میخ های مورد مصرف در دستگاه های بادی نیوماتیک (Penomatic) می باشد، یک نوع MDF نسل جدید پیش ساخته قابلیت بمراتب بهتری برای پیچ و میخ کاری دارد.

خصوصیات فیزیکی و مکانیکی MDF
1- دامنه وسیع دانسیته (وزن مخصوص) ضخامت و ابعاد قابل تولید از ضخامت 3 میلیمتر تا 60 میلیمتر
2- قابلیت ابزار خوری و ماشین کاری و سنباده زنی و روکش شدن
3- ساختار یکنواخت و سطوح صاف و متراکم
4- قابلیت شکل پذیری و لبه های صاف
5- عدم وجود معایب چوب (گره ، ترک ، رگه و ...)
6- قابلیت انجام روسازی های مختلف از قبیل انواع روکش های چوبی و غیر چوبی ، رنگ آمیزی و غیره
7- پایداری ابعاد و مقاومت به فشرده شدن
8- زیبایی ظاهری ، طبیعت ملایم و ظرافت و کاملا شبیه چوب
9- قیمت مناسب
10- تنوع تولید ، سایز شده، روکش شده ، نقش برجسته، قالب گیری شده، ابزار خورده، پروفیل شده ، با دانسیته های مختلف، مقاوم در برابر رطوبت ، آب ، آتش ، قارچ و حشره و نهایتا MDF های خاص نسوز، واترپروف، آنتی باکتریال، اکولوجیکال، آب گریز و... می توان تولید نمود.

روش های استفاده از MDF در صنعت
MDF به صورت خام یا روکش شده در تولید مبلمان ، کمد ، تخت، کابینت آشپزخانه، جاکتابی، میز و صندلی ، پوشش دیوار ، پوشش سقف ، انواع قفسه، کف پوش بصورت پارکت و تایل و ... ، وایت برد، بیل برد، و هر کجا که چوب و تخته مصرف دارد مصرف می شود. بیشتر ام دی اف روکش شده یا رنگ شده مورد مصرف دارد بطور خلاصه موارد مصرف عبارتند از :
ورق های خام بدون روکش
ورق روکش شده و لبه های ابزار خورده
پروفیل های روکش شده یا خام
چسباندن پروفیل های ام دی اف روی صفحات

مشخصات فنی ام دی اف
4100 × 1830 میلیمتر
3660 × 1830 میلیمتر در ضخامت های 3 ، 4 ، 6 ، 8 ، 10 ، 12 ، 16 ، 18 ،
2440 × 1830 میلیمتر 20 ، 25 ، 32 ، 38 میلیمتر
2440 × 1220 میلیمتر
که پرمصرف ترین ضخامت ها 3، 8 ، 12 ، 16 و 18 میلیمتر می باشد و معمولا ضخامت 32 میلیمتر از چسباندن 2 صفحه 16 میلیمتر حاصل می شود ابعاد کلاس ام دی اف های نسل جدید پیشرفته 2440 × 1220 میلیمتر به ضخامت های گوناگون تا 60 میلیمتر می باشد. ام دی اف 3 میلیمتر برای درب سازی و ام دی اف 5 میلیمتر برای پوشش دیوار مصرف دارد ام دی اف های بسیار نازک 1/8 میلیمتر تا 2/5 میلیمتر و از 2/5 تا 6 میلیمتر بر اساس استاندارد EN 622-5 کاربرد های مختلف از جمله کف کشوها، پشت کابینت ها ، رویه درب ها و دیوارکوب ها ، پوشش های سقف ، غرفه های نمایشگاهی ، صنایع اتومبیل سازی ، رویه لاستیک زاپاس ، پشت صندلی ، تولید تخته های انحنا دار و غیره دارد.
ام دی اف های ضخیم طبق استاندارد EN 622-5 به کلاس های 30-45 میلیمتر و 45- 60 میلیمتر تقسیم می شود و جهت ساخت سازه های معماری ، ستون ها ، پایه های بنر ، طاقها ، رویه کاری کابینت ، کف نیمکت و غیره است.
استاندارد های ام دی اف از نظر مقدار مصرف فرمالیدهید (Formaldehyde)
مقدار انتشار فرمالیدهید بصورت بخار اوره از ام دی اف های نسل قدیم (معمولی) بسته به مقدار و نوع چسب متفاوت است براساس استاندارد EN 622-1 کلاس E2 مقدار انتشار فرمالیدهید ام دی اف نباید بیشتر از 30 میلیگرم در یکصدگرم ام دی اف باشد.
این کلاس ام دی اف قابل کاربرد در مبلمان و داخل خانه بشرط تهویه کامل و مناسب است.
براساس استاندارد EN 622-1 کلاس E1 مقدار انتشار فرمالیدهید می بایست 9 میلیگرم در هر یکصد گرم باشد. تا این ام دی اف قابل مصرف در مکانهای مسکونی باشد.
در مناطق مرطوب و گرم یا مکانهای خاص مثل مدرسه ها ، بیمارستان ها ، خوابگاه ها و اطاق کودک باید مقدار انتشار فرمالیدهید از این مقدار نیز کمتر بوده و یا از ام دی اف بدون فرمالیدهید نسل جدید پیشرفته اکولوجیکال استفاده نمود.(به بخش هشدار مراجعه شود)

مقاومت در برابر رطوبت:
تولید ام دی اف با خاصیت مقاوم در برابر رطوبت (ام دی اف نسل قدیم) برای رطوبت نسبی محیط حداکثر 80 % با بهبود چسب اوره فرمالیدهید وسیله جایگزین کردن نوعی چسب ضد رطوبت بجای فرمالیدهید انجام می شود که باز مقاومت در برابر رطوبت نسبی است.
در MDF نسل جدید پیشرفته زیست محیطی MDF صددرصد ضد رطوبت است بطوریکه حتی با چند روز و هفته غرقه در آب بودن یا در محیط مرطوب قرار گرفتن جذب رطوبت نخواهد داشت . دو کلاس برای MDF نسل قدیم در رابطه با مقاومت در برابر رطوبت وجود دارد یک ام دی اف H بر اساس استاندارد EN622-S برای استفاده در مصارف عمومی در محیط مرطوب و دیگری ام دی اف HLS که اوراق متحمل بار در محیط مرطوب می باشد.
موارد استفاده MDF مقاوم علاوه بر مناطق مرطوب در مبلمان حمام و دستشویی و کابینت دور ظرفشویی ، کف پوشها ، پنجره ها ، پله ها ، بیل برد ها و ... است.
اما MDF نسل جدید پیشرفته زیست محیطی را می توان حتی در دیوار داخلی حمام نیز کارکرد.

مقاوم در برابر حشرات و قارچ ها:
در MDF نسل قدیم (معمولی) با پوشش های ضد آتش یا نمک های خاص ضد آتش MDF را تیمار می کنند موارد مصرف این نوع تخته ها ، پوشش دیوارها، پارتیشن ها ، قفسه فروشگاه ها و غیره است . اما MDF نسل جدید پیشرفته زیست محیطی می تواند آتش مستقیم را تحمل نموده و کاملا ضد آتش ، عایق حرارت ، رطوبت ، قارچ و حشرات می باشد.

ام دی اف های خاص:
LDF-HDF ام دی اف با وزن مخصوص بالای 650-800 کیلوگرم بر متر را HDF یا HIGH Density Fiber Board و ام دی اف های با وزن مخصوص 550-650 کیلوگرم بر متر را LDF یا Low Density Fiber board می گویند. که عموما برای کف ، ساخت پروفیل های تزیینی معماری و غرفه های نمایشگاهی مورد مصرف است.

MDF با روکش های تزیینی:
انواع روکش ها جهت MDF شامل انواع روکش های چوبی ، روکشهای کاغذی ، ملامینه ، PVC و غیره است.
ام دی اف را میتوان موقع ساخت قالب گیری نمود و پروفیل های خاص تولید نمود مانند درب های طرح دار و حالت دار یا درب کابینت و کشو و پنجره که می توان آنها را براحتی روکش نمود.

MDF های قابل انعطاف:
بوسیله یک پیش تیمار شیمیایی روی MDF با ترکیبات آلکالین می توان خواص پلاستیک موقتی و قابلیت انعطاف و شکل پذیری به MDF داد.

فرآیند تولید: MDF نسل قدیم
ابتدا گرده بینه یا قطعات چوب به وسیله دستگاه خردکن به صورت چیپس در آمده سپس چیپس ها در ریفایر به صورت الیاف در می آید ، الیاف جدا شده با چسب (رزین فرمالیدهید) (فنول یا ملامین ) که متاسفانه هر سه ماده بسیار سمی است و ماه ها بعد از تولید نیز متصاعد می گردد) مخلوط گردیده در ماشین فرمینگ (شکل دهی) به صورت کیک درآمده و در بخش پرس گرم فشرده می شوند، تخته ها پس از سرد شدن به اندازه مورد نظر برش خورده و بسته بندی می گردند.

فرآیند تولید : MDF های نسل جدید پیشرفته زیست محیطی
Mdf نسل جدید پیشرفته زیست محیطی Ecological advance new generation MDF از قطعات چوب ، الیاف گیاهی و مواد معدنی که به صورت پودر در آمده است بدون استفاده از ماده خطرناک Formaldehyde resin یا هر نوع ماده شیمیایی و بدون نیاز به پرس گرم به صورت هوا خشک تولید می گردد.
این نوع MDF علاوه بر بهداشتی بودن به مراتب محکم تر ، یکنواخت تر از نظر ساختار بوده و ضد آتش و کاملا عایق حرارت ، ضد آب حتی مورد مصرف مناطق مرطوب و داخل حمام و مناطق گرم، ضد الکتریسیته ، عایق صدا و آلودگی و بسیاری مشخصات برتر از MDF نسل قدیم می باشد و چون پروسه تولید کوتاه تر بوده و بدون نیاز به حرارت می باشد(پرس گرم) قیمت آن با وجود ویژگی های منحصربه فرد و برتر از MDF نسل قدیم به مراتب ارزانتر از MDF نسل قدیم میباشد.

تاریخچه MDF در ایران
نیاز بازار ایران اکثرا از طریق واردات تامین می شود. ام دی اف وارداتی بر هر دو صورت خام و روکش شده و عمدتا از کشور های ترکیه ، اندونزی، روسیه ، اسپانیا، ایتالیا، آلمان ، اتریش ، فنلاند ، چین و مالزی و ... وارد می شود.
محصولات ترکیه و اندونزی به علت قیمت کمتر نسبت به سایرین طرفداران بیشتری دارد. در سال 1382 مقدار 124201 متر مکعب تخته صنعتی فشرده با جرم مخصوص متوسط وارد شده که نسبت به سال 1381 96% افزایش داشته است. 53% به صورت خام و 47% روکش شده بوده است. آمار جدیدتری در دست نیست ، بر اساس تخمین مقامات سالانه 200-140 هزار تن تقاضای MDF در ایران است . در ایران شرکت های بسیاری توانایی روکش کردن نئوپان و MDF خام را دارند.
روکش ها بیشتر از نوع Foil Finish و PVC است. متاسفانه کلیه MDF های وارداتی دارای چسب فرمالیدهید می باشد که سمی و خطرناک است که در بیشتر کشورهای جهان منسوخ شده است. (به بخش هشدار مراجعه شود.)

MDF های نسل جدید Ecological پیشرفته
این نوع MDF ها اکولوجیکال یا دوست محیط زیست بوده و فاقد هر نوع ماده سمی ، فرمالیدهید و اوره و فنول و غیره می باشد.
این MDF ها از نوع چوب های مصنوعی نسل جدید پیشرفته ضد آتش ، ضد آب با مقاومت 5 برابر MDF نسل قدیم فشرده تر و کاملا بهداشتی می باشند. متاسفانه در ایران تاکنون از این نوع MDF کمتر وارد شده است و فقط یک کارخانه در حال احداث نسبت به وارد کردن تجهیزات و خط تولید این نوع MDF اقدام نموده است ، که به زودی محصولات آن به بازار عرضه خواهد شد.
این کارخانه با بکارگیری نانو تکنولوژی قادر است MDF های فوق پیشرفته را با خواص ویژه آب گریزی، آنتی باکتریال ، ضد خش ، و دوام بیشتر را در صورت سفارش مشتری تولید نماید. تولیدات این کارخانه بر اساس آخرین تکنولوژی به ابعاد استاندارد 2440× 1220 میلیمتر و از اقطار 3 تا 60 میلیمتر می باشد.ضمنا این کارخانه خط تولید دیوارهای پیش ساخته دو جداره از جنس MDF را نیز در حال راه اندازی دارد.

تفاوت MDF نسل قدیم با نسل جدید پیشرفته از نظر فنی

هشدار:
خطرات استفاده از فرمالیدهید، فنول ، ملامین ، اوره ، و آنی لین (Formalide hyde resin , phenol , Melamine, lirea, aniline) به عنوان چسب در تولید چوب مصنوعی MDF ، فیبر ، نئوپان، چند لائی و ...
همانگونه که مستحضرید جهت تولید چوبهای صنعتی از قبیل MDF ، فیبر ، چوب فشرده ، نئوپان، چندلائی و غیره از رزین فرمالیدهید به عنوان چسب استفاده می شود. این رزین حتی ماه ها بعد از تولید محصول ماده ای را متصاعد می کند که اوره فرمالیدهید نامیده می شود ، اوره فرمالیدهید در تمام عمر محصول بخصوص زمان پرداخت ، سمباده کاری یا برش حتی بصورت عادی از محصول تراوش و در محیط پخش می شود. اوره فرمالیدهید می تواند عوارضی از قبیل سرطانهای پوستی ، بیماری های تنفسی ، عوارض چشمی ، ریوی، سرطان خون و حنجره و سینوس ها را ایجاد نماید. بر اساس آزمایشات انجام شده رزین فرمالیدهید حتی ماه ها بعد از تولید ماده سرطان زا و خطرناک اوره فرمالیدهید و سایر مواد شیمیایی موجود در رزین را که جهت سلامت انسان و محیط زیست خطرناک می باشد در هوا پراکنده می کند.
اوره فرمالیدهید به آرامی از سطح MDF و سایر محصولات حاوی آن آزاد می گردد.
در سال 1987 سازمان USEPA ایالت متحده فرمالیدهید را جزو مواد سرطان زا و خطرناک برای انسان و موجودات زنده قلمداد نمود.
پس از آزمایشات بیشتر سازمان جهانی WHO نیز در سال 1995 آنرا سرطان زا و خطرناک اعلام نمود و نهایتا در ژوئن 2004 رزین فرمالیدهید به عنوان ماده سرطان زا ایجاد کننده سرطان تنفسی سینوس ها Nasal Sinus Cancer ، سرطان حنجره Nasopharyngeal ، سرطان خون Leukemia و سرطان پوست Skin Cancer شناخته شد.
بر اساس استاندارد آمریکا NASI A208.2-2002 و استاندارد انگلیس BSEN 312 و EN3/2 و EN300 و EN-622-5 و EN-622-1 مقدار انتشار مجاز فرمالیدهید از MDF نباید بیشتر از 30/mg بر 100/g2 باشد این نوع MDF فقط می تواند در محیط های با تهویه خوب به کار برده شود.
اما مصرف آن در محدوده محیط زیست سربسته و محل های بهداشتی از قبیل آشپزخانه ، داخل خانه ، خوابگاه ها ، اطاق کودکان ، بیمارستان ها ، درمانگاه ها ، مدارس، محل های نمایش و کنفرانس ، محیط های گرم و مرطوب و... ممنوع می باشد.
بر اساس استاندارد EN-622-1 کلاس یک MDF (چوب مصنوعی) مورد مصرف در محیط های بسته و محیط زندگی می بایست حاوی فرمالیدهید حداکثر 9mg در 100g2 باشد. به شرط آنکه تهویه به خوبی انجام پذیرد.
از طرف دیگر نظر به اینکه MDF حاوی مقادیر زیادی چسب فرمالیدهید می باشد باعث سائیدگی لبه تیغه های برش و ساب ، اره و رنده می گردد.
لذا تمام کاربران MDF اعم از فروشندگان ، تولیدکنندگان، مصرف کنندگان MDF و هر نوع چوب مصنوعی حاوی فرمالیدهید می بایست جهت حفظ سلامت خود ، کارکنان و محیط زیست و مصرف کنندگان نهایی محصولات اعم از کابینت، مبلمان، لوازم منزل و دیوارپوش ها و کف پوش ها و غیره موارد بهداشتی را به شدت رعایت نمایند.
1- از محصولات استاندارد کم فورمالیدهید بویژه جهت تولید کابینت ، کانکس ، لوازم اطاق خواب ، مبلمان سالن ها و مراکز همگانی ، کف پوش های چوبی ، دیوارپوش ها و غیره استفاده نمایند.
2- جهت جلوگیری از انتشار اوره فرمالیدهید حداقل سطح MDF خام را با رنگ یا واکس یا روکش بپوشانند گرچه این عمل نیز نمی تواند بطور کامل از تصاعد اوره جلوگیری کند.
3- در زمان کار و در محیط کار از دستکش ، عینک و ماسک استفاده شود.
4- به عنوان یک وظیفه وجدانی از واردات ، خرید و فروش و تولید وسائل و مبلمان و دکوراسیون و کابینت و سایر لوازم MDF غیر استاندارد خودداری شود.

چگونه MDF استاندارد با فرمالیدهید کم را از MDF غیر استاندارد تشخیص دهیم؟
1- نظر باینکه رنگ رزین فرمالیدهید بعد از ترکیب با خورده چوب متمایل به کهربایی می گردد با نگاه کردن به گوشت تخته MDF از پهلو هر چه رنگ چوب روشن تر و نزدیک تر به سفیدی باشد MDF حاوی فورمالیدهید کمتری است.
2- درخواست برگ استاندارد از فروشنده یا وارد کننده ، این امر بیشتر مربوط به گمرک و مسئولین و محیط زیست می گردد.
3- ابعاد MDF به خصوص عرض MDF : عرض MDF استاندارد می بایست 1220 میلیمتر و طول آن می تواند از 2440 میلیمتر تا 4500 میلیمتر حتی تا 7000 میلیمتر متغیر باشد. اما مهم عرض ثابت 1220 میلیمتر است که کارگر با دست کشیده بتواند دو لبه MDF را لمس و جابجا نماید ، عرض کمتر موجب خستگی بیشتر ماهیچه ها و عرض بیشتر موجب کشیدگی ماهیچه ها و آسیب به کمر و پشت می گردد.
عرض MDF های بزرگتر 1830 میلیمتر ، 2070 میلیمتر ، 2100 میلیمتر مربوط به نسل قدیم MDF بوده که در ابتدای تولید ماشین آلات با الگوگیری از ماشین آلات فیبر و نئوپان طراحی و عرض مورد تائید آنها بکار گرفته می شد.
متاسفانه در ایران چون اکثر نیاز بازار از طریق واردات تامین می گردد( بالغ بر 150 هزار تن در سال) اکثر وارد کنندگان جهت تامین سود بیشتر محصولات غیراستانداردی را که در بازار مبدا خریدار ندارد و به کشورهای جهان سوم صادر می نمایند وارد کرده و متاسفانه وانمود کرده اند که بهترین MDF ها در سایزهای بزرگ با عرض 1830 میلیمتر و 2070 میلیمتر و 2100 میلیمتر میباشد. در حالیکه استاندارد MDF نسل های جدیدتر عرض 1220 میلیمتر را بهترین گزینه برای کاربری و سلامت کارکنان در جابجایی آن میداند، گرچه سایزهای بزرگتر نیز موارد مصرف خود را دارد.
4- قطعه ای از MDF را در آب غرقه کنید MDF های نسل جدید جاذب آب نبوده و آب کمتری را بخود جذب می کند حتی بعد از 24 ساعت غرقه بودن چندان تغییر وزنی ندارند ، جذب آب MDF نسل قدیم 10% و MDF نسل جدید کمتر از 7.2% می باشد.
5- تغییر رنگ- MDF حاوی فرمالید هید بیشتر در آب تغییر رنگ می دهد در حالیکه MDF با فرمالیدهید کمتر ، تغییر رنگ کمتری دارد.
ضریب تغییر رنگ Decloroation level برای MDF استاندارد نسل قدیم بالاتر از 2≥ و برای MDF نسل جدید بدون فرمالیدهید (Ecological advance new Generation MDF) صفر است.
6- آتشگیر بودن- عایق حرارتی: MDF نسل قدیم هر چه مقدار رزین بیشتری داشته باشد آتشگیرتر بوده و عایق حرارتی ضعیف تری است در حالیکه MDF نسل جدید بویژه MDF نسل جدید پیشرفته زیست محیطی که از سال 2008 به بازار عرضه شده است و بدون فرمالیدهید می باشد ضد آتش بوده و کاملا نسوز ، ضد آب ، عایق رطوبت ، عایق حرارت و با ویژگی های خاص می باشد.
خوشبختانه در ایران برای اولین بار یک کارخانه در حال تاسیس جهت تولید ورقهای MDF نسل جدید پیشرفته زیست محیطی Ecological advance new generation MDF آماده به کار می باشد که محصولات آن بزودی به بازار ایران عرضه خواهد شد.
تولیدات این کارخانه علاوه بر MDF نسل جدید شامل انواع دیوارپوش ها ، کف پوش ها ، پارکت، ورق های موجدار شیروانی ، پوشش روی سقف و طرح سفال رنگی زیست محیطی بدون فرمالیدهید ، ضد آتش ، ضد آب حتی قابل نصب در حمام و مناطق گرم و مرطوب ، عایق صدا و الکتریسیته و ... می باشد و به علت نحوه تولید و ماشین آلات پیشرفته قیمت آن از MDF نسل قدیم پایین تر خواهد بود.