ارسال شده توسط:یاسین بخش: معماری  گروه:گوناگون

غول‌هایی که در باد می‌چرخند

غول‌هایی که در باد می‌چرخند
نشتیفان شهر آسبادهاست؛ آسیاب های بادی قدرتمندی که با باد قوی و محکم سیستان به چرخش در می آیند و 120 روز در سال می چرخند. آسبادها از قدیمى ترین نمونه هاى استفاده از نیروى طبیعت برای انجام امور انسانی هستند كه در ایران دوهزار و هشتصد سال قدمت دارند. مشابه آسبادهاى ایران در هلند و جاهاى دیگر اروپا هم وجود دارد و عده اى معتقدند این فناورى در دوران جنگ هاى صلیبى از ایران به اروپا رفته است.


با توجه به بادهاى معروف به صد و بیست روزه سیستان ایرانى ها با ساخت آسباد بیشترین استفاده را از این نیروى طبیعى مى برده اند. آسباد از دو طبقه ساخته شده است.

در بخش فوقانى یا آس خانه دیوارهاى منحنى كنارى باد را به طرف پره هایى كه بر تیر ثابت آسباد و محور و بازو و بالاخره سنگ آسباد تكیه دارند هدایت مى كنند. طبقه همكف این مجموعه جاى انباشت گندم و آرد و ابزار دیگر كار است. بخش فوقانی آسخانه هم شامل یک تیر عمودی و یک تیر افقی بر روی چرخ و پره است.

 در استان هاى خراسان، سیستان و بلوچستان بیش از دو هزار آسباد وجود دارد كه تعداد زیادی از آنها در خواف و نشتیفان به چشم می خورد. باد سیستان، در بهار از ارتفاعات پر برف و سرد "کوه بابا" در سلسله جبال هندوکش می وزد و با شتاب بسیار جای هوای گرم و سبک شده کویر نمک را پر می‌کند و در اصطلاح محلی به "باد کوه" معروف است. این باد از اواسط اردیبهشت شروع شده و تا اوایل پاییز ادامه دارد و با قدرتی بسیار، مداوم و شبانه روزی می وزد و تنها بادی است که می تواند آسیاب‌ها را به سرعتی بسیار به چرخش درآورد.


 
آسباد چیست؟
یک فضای تک اتاقی کوچکی محل سنگ آسیاب است. نحوه قرار گیری سنگ ها افقی که دوتا سنگ روی هم که زیری ثابت است و سنگ رویی حرکت می کند که توسط نیروی آب یا باد انرژی مکانیکی آب یا باد تبدیل می شود به انرژی جنبشی و حرکتی سنگ ها می شود.
 قدمت آسیاباد ها از اواسط صفویه و قاجاریه پایین تر نیست مالکیت شخصی دارند و درآمد زا هستند جنس مصالح از خشت است که امروزه کاربرد ندارد وفقط حفاظت می شود.
یکی از مهمترین و چشم گیرترین ساخت های فرهنگی در نشتیفان آسبادهای بادی می باشد . در باره پیدایش آسبادها اطلاعات دقیقی در دسترس نیست اغلب مورخین که طول قرون متمادی به ایران سفر کرده اند مبنای آن را قبل از فتح ایران به دست مسلمین ذکر می کنند و حتی برخی پا را فراتر نهاده و تکوین آنها را به 1700 سال قبل از میلاد مسیح مربوط می دانند.
در استان هاى خراسان، سیستان و بلوچستان بیش از دو هزار آسباد وجود دارد كه تعداد زیادی از آنها در خواف و نشتیفانش به چشم می خورد.

نام نشتیفان
نَشتیفان یکی از شهرهای استان خراسان رضوی در شرق ایران است. شهر نشتیفان درحاشیه جاده قاین در 3 کیلومتری جاده تایباد تربت حیدریه 8 کیلومتری جنوب غربی سنگان واقع شده‌است. نشتیفان شهری است قدیمی که دست‌کم در شش سده گذشته با همین نام خوانده می‌شده‌است. شاه شجاع از بزرگان این شهر سالها بر شیراز و فارس حکمرانی نمود که در زمان حکومت وی اندیشمندان و شاعران فراوانی چون حافظ در تاریخ ایران ماندگار شدند و شهر نشتیفان در اوایل قرن نهم هجری شناخته شده و معمور بوده‌است.
قصه عامیانه در مورد ریشه نام این شهر این است که عبارت نشتیفان ترکیبی است از دو کلمه «نش» که محلی شده «نیش» کنایه از نیش کژدم (محلی شده عقرب)که به وفور در نواحی گرم و خشک به خصوص نشتیفان یافت می‌شود و «تیفان» که محلی شده «توفان» یا همان وزش بادهای موسمی است که در تمام ایام سال این منطقه را به لحاظ موقعیت جغرافیایی ممتاز گردانده و ساکنین آن را چندین هزار سال به فکر احداث آسیاب بادی های معروفش در جهت بهره برداری از این جریانات هوایی نموده است.

 




آراء

نظرات

شما هم می توانید در مورد این موضوع نظر دهید.

کاربر گرامی چنانچه تمایل دارید، نقد یا نظر شما به نام خودتان در سایت ثبت شود، لطفاً وارد سایت شوید.

     
نام:  
ایمیل:  
نظر :