کتاب‌های تاریخ معماری را ورق بزنید؛ انگار معمار زن تا قبل از 1950 وجود خارجی نداشته است. ولی واقعیت خیلی دورتر از روایت‌هایی است که مورخان معماری برای ما گفته‌اند. همراه معماران شاخصی چون لوکوربوزیه، میس ون دررو، فرانک لوید رایت و لویی کان، همیشه همکاران مونثی نیز بوده‌اند که کارشان به همان اندازه خلاق و موثر بود، ولی سازمان اجتماعی مردانه به تاثیرات آنها توجهی نکرده است. اینجا در دو قسمت می‌خواهیم ده‌ تا از مهم‌ترین زنان تاریخ معماری را معرفی کنیم :

سوفیا هیدن بِنِت

سوفیا در سال 1869 در سانتیاگو، شیلی ازپدری شیلیایی و مادری آمریکایی به دنیا آمد. او وقتی در سال 1890 فارغ‌التحصیل شد، اولین زنی بود که از ام‌آی‌تی مدرک معماری دریافت کرد. اما مدرک او تضمین نمی‌کرد شغلی نیز به‌دست آورد. بعد از مدت‌ها جستجو هیدن بنت مجبور شد در دبیرسستانی در بوستون طراحی فنی تدریس کند.
در 1891 هیدن با آگهی‌ای مواجه شد که از معمارانِ زن دعوت کرده بود طرح‌هایشان را برای ساختمان زنان بفرستند. این ساختمان قرار بود بخشی نمایشگاه جهانی عظیم کلمبین در شیکاگواز دنیل برنهم  باشد. طرح هیدن براساس پایان‌نامه‌اش، یک ساختمان سه طبقه بود در سبک رنسانس ایتالیایی. طرح هیدن جایزه‌ی اول را از میان شیزده طرح ارسالی برنده شد. سوفیا آن موقع تنها 21 سالش بود و یک هزار دلار برنده شد -یک دهم آنچه که مردان همان موقع دریافت می‌کردند.
با این حال، در طول ساخت و ساز، هیدن تحت فشار پیمانکار، تغییرات زیادی داد و در جاهایی از طرحش کوتاه آمد. آنچنان اضطرابی به او وارد شد که از حال رفت و مدتی را در بیمارستان گذراند. این اتفاق باعث شد بسیاری فکر کنند زنان جایی در دنیای معماری ندارند. پس از نمایشگاه هیدن دیگر معماری نکرد.

ماریون ماهونی گریفن

گریفن نه تنها از اولین معماران رسمی دنیا بود، بلکه اولین کارمند فرانک لوید رایت هم بود. او در 1871 به‌دنیا آمد و در ام‌آی‌تی درس معماری خواند. پس از فارغ‌التحصیلی در 1894 برای یکی از اقوامش که در یک ساختمان همراه با چند معمار دیگر -از جمله لوید رایت- مشغول بود، کار می‌کرد. رایت ماهونی را در 1895 استخدام کرد. درنقش اولین کارمند لوید رایت، ماهونی تاثیر به‌سزایی بر سبک مرغزار رایت داشت. رایت در ارائه‌ی کارهای‌اش از آبرنگ‌های او استفاده می‌کرد، و انگار که نه انگار، هیچگاه اسم را نزد.
همکاری آنها در 1909 وقتی که رایت به اروپا رفت، تمام شد. ماهونی می‌توانست صاحب دفتر شود، اما قبول نکرد. البته صاحب بعدی دفتر او را دوباره استخدام کردف به شرطی که تمام طرح‌ها زیر نظر گریفن باشد. در 1911 ماریون با والتر برلی گریفن -از دیگر کارکنان فرانک لوید رایت- ازدواج کرد. این دو دفتری برپا کردند و به‌زودی برنده‌ی مسابقه‌ی طراحی پایتخت جدید استرالیا، کانبرا  شدند. آن دو به استرالیا رفتند تا بر روند پروژه نظارت کنند و سپس به هند رفتند، که تا مرگ والتر در 1937 مشغول بودند. پس از مرگ او، ماهونی دیگر معماری نکرد.

آیلین گری

آیلین گری در خانواده‌ای متمول در ایرلند در سال 1878 به‌دنیا آمد. پس از تحصیلِ هنر در لندن، گری در 1902 به پاریس رفت تا تحصیلش را ادامه دهد.  پس از آنکه تزیین لاکی را در سوهو فرا گرفت، همراه با سیزو سوگاوارا -صنعتگر ژاپنی- استودیویی تاسیس کرد. او با محصولات‌اش شهرت یافت و ثرتمندان به او پیشنهاد طراحی داخلی می‌دادند. او با استفاده از صفحات جلادارِ لاکی برای تقسیم فضاها مرز طراحی مبلمان و طراحی معماری را کمرنگ کرد.
با استفاده از تجربه‌ای که این مدت کسب کرده بود، او «E-1027» ویلایی در جنوب فرانسه، را همراه با محبوبش، ژان بادویچی  طراحی کرد. این خانه به آزمایشگاه برای گری تبدیل شده بود. او مبلمان‌های عجیب‌غریبی استفاده کرد، که برخی از مشهورترین طرح‌های او شدند. پس از جدایی از بادویچی، گری نسبت به خانه حس خوبی نداشت. اما لوکوربوزیه از این خانه خوشش می‌آمد. او چنان شیفته‌ی E-1027 بود که خانه‌ی کوچکی در نزدیکی آن برای خودش ساخت و یک روز وارد ویلا شد تا دیوارها را با نقاشی‌هایش پر کند.
پس از آن گری بقیه‌ی عمرش را به طراحی معماری گذراند. در 1937 طرح‌های او برای یک مرکز تفریحی در نمایشگاه پاریس در پاویون روح نوی لوکوربوزیه به نمایش گذاشته شدند. با این حال، آیلین خود را از اجتماع معماران دور کرد و تنها دوتا از طرح‌های بعدی وی ساخته شدند. تا پایان 1960 بیشتر کارهای وی به فراموشی سپرده شده بود. او در 1976 فوت کرد.

لیلی رایش

بسیاری از آثارِ معروف میس ون دررو بدون تلاش‌های لیلی ناممکن بود. گفته می‌شود میس ون دررو به نظرات بقیه چندان وقعی نمی‌نهاد، اما حرف‎های لیلی را مشتاقانه گوش می‌کرد. رایش در 1885 در برلین متولد شد و پس از دبیرستان به‌عنوان طراحِ گل‌دوزی صنعتی  به وین رفت. وقتی به برلین بازگشت در 1911 به‌عنوان طراح فَشن و مبلمان مشغول شد و به «Deutscher Werkbund» -اتحادیه‌ی صنعتگران آلمان- ملحق شد و در 1920 اولین مدیر زن آن شد.
فعالیت او به‌عنوان طراح او را به فرانکفورت برد؛ جایی که با میس ون دررو آشنا شد و در دفتر او استخدام شد. در 1928 به آنها مدیریت هنری پایویون آلمان در نمایشگاه جهانی بارسلون واگذار شد -که حتما طرح به‌یاد ماندنی میس خاطرتان هست. پس از آن میس ون دررو، لیلی را مدیر بخش «ساختن» در مدرسه‌ی باوهاوس کرد. البته ریاست او چندان طولانی نشد، چراکه مدرسه در 1933 تحت فشار حزب ناسیونال سوسیالیست بسته شد.
در طول جنگ رایش به چند کار مختصر مشغول بود، اما همکاری دوازده ساله‌ای او با میس پس از مهاجرت وی به امریکا در 1937 تمام شد. رایش همچنان مسئولیت امور میس را در برلین بر عهده داشت و توانست با انتقال بیش از چهار هزار از طرح‌های او به خارج از برلین را آنها از نابودی نجات دهد. دفتر رایش در 1939 بمباران شد و او مجبور شد به سازمان مهندسی عمرانی برود. او تا 1945 آنجا ماند. پس از جنگ او طراحی داخلی و تئوری ساختمان در دانشگاه هنر برلین تدریس می‌کرد. او در جلسات ورکبوند نیز شرکت می‌کرد اما سه سال پیش از قانونی شدن این اتحادیه، در سال 1947 مُرد.